Finansal Analiz Yapanlar(Kullanıcılar);İşletme Yöneticileri-Kamu Kurumları- Kredi Verenler Sendikalar-Yatırımcılar-Kamuoyu

Bilânço: Belirli bir dönemde işletmenin sahip olduğu varlıkları ve bunların hangi kaynaklardan sağlandığını gösteren tablodur.

Gelir Tablosu:Belli bir dönemde işletmenin elde ettiği tüm gelirleri,aynı dönemde katlandığı tüm maliyetleri ve giderler, sonuçta elde edilen dönem ne kar veya net zararı gösteren tablodur.

Statik Analiz: Tek dönemle ilgili olarak yapılan, belirli tarih ve döneme ait tablolardaki kalemler arasındaki ilişkilerin tespiti ve değerlendirilmesidir.

Dinamik Analiz: Birbirini takip eden dönemlere ait finansal tablolardaki kalemler arası ilişkilerin ve zaman içindeki eğilimlerinin belirlenmesi ve yorumlanmasıdır.

Oran Analizi: Bilanço ve gelir tablosunda yer alan kalemlerin birbirlerine oranlanması ile yapılan analizdir.

Amacına Göre Finansal Analizler;
—Yönetim Analizi: Amacı işletme faaliyetlerinin başarısını, hedeflere ulaşıp ulaşmadığını olumsuz sonuçların nedenlerini araştırmaktır. Yönetim çalışmalarının etkinliğini ve karlılığını sağlamak ve alınacak kararlara dayanak olmak üzere yapılan analizdir.
—Yatırım Analizi: İşletmenin mevcut ve potansiyel hissedarları ile işletmeye uzun vadeli kaynak sağlayan kişilerce yapılan analizdir. Amacı işletmenin gelecek dönemlere ilişkin kazanma gücü saptamaktır.
—Kredi Analizi: İşletmenin likidite durumunu kısa vadeli borç ödeme kabiliyetini saptamak amacı ile kredi veren kuruluşlar tarafından yapılan analizidir. 

ORANLAR VE ÇARPANLAR

Raporlarımızda kullandığımız finansal tablo oranlarına ve piyasa çarpanlarına ilişkin tanımlar

aşağıda yer almaktadır.

Cari Oran

Şirketin kısa süreli borçlarını ödeyebilme gücünü ve net işletme sermayesinin yeterli olup

olmadığını gösterir. Oranın yüksek olması şirketin likidite durumunun kuvvetli olduğunu

gösterir. Bununla birlikte oranın aşırı yüksek olması firmanın sahip olduğu fonları yeterli

verimililikte kullanamadığına işaret eder.

Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Borçlar

Alacak Devir Hızı

Şirketin, satışlardan doğan ticari alacaklarının ne hızda tahsil edildiğini (nakite çevrildiğini)

gösterir. Oranın yüksek olması olumludur. Oranın yüksek olması şirketin işletme sermayesi

ihtiyacını azaltırken, düşük olması işletme sermayesi ihtiyacını yükseltir.

Alacak Devir Hızı = Net Satışlar / Ortalama Ticari Alacak

Yukarıdaki formülden çıkan sonuç çarpan olarak nitelendirilir. Örnek olarak 5 çıkması

halinde, net satışların ortalama ticari alacakların 5 katı olduğunu gösterir. Alacak devir hızını

gün olarak hesaplama için 365’i yukarıdaki formülden çıkan rakama bölmek gerekir.

365/5= 73 gün. Alacak devir hızı gün olarak hesaplandığında yukarıdakinin tersine, gün

sayısının küçük olması tercih edilir.

Stok Devir Hızı

Şirketin üretip stokta tuttuğu malları ne hızla sattığını gösterir. Bu oran ne kadar yüksekse o

derece olumludur. Stok devir hızının yükselmesi stok maliyetlerini azaltırken aynı zamanda

işletme sermayesi ihtiyacını da azaltır.

Stok Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Stok

Formülden çıkan rakam çarpan olup gün sayısı yukarıdaki şekilde hesaplanır.

Ticari Borç Devir Hızı

Ticari borçların hangi hızda - ne sürede ödendiğini gösterir. Sonuç çarpan olarak çıkmakta

olup borç ödeme konusunda dar boğaz söz konusu değilse ne kadar düşük ise o derece

olumludur.

Ticari Borç Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Ticari Borç

Gün olarak hesaplandığında büyük olması olumludur.

 

 

Borçlanma Oranı

Şirketin toplam borcunun özvarlığına oranı, işletme sermayesi ve yatırımlarının finansmanın

ne ölçüde dış kaynaklardan ne ölçüde iç kaynaklardan karşılandığını gösterir. Borçlanma

oranının yüksek veya düşük olmasının olumlu veya olumsuz olarak nitelendirilmesi, şirketin

kar marjı ile borçlanma maliyetinin seviyesine göre değişiklik gösterir.

Borçlanma Oranı = Toplam Borç / Özvarlık

Borçlanma maliyetinin, kar marjndan yüksek olduğu durumlarda oranın yüksek olması

olumsuz, aksi durumda olumlu olarak nitelendirilir.

Borçların Toplam Kaynaklara Oranı

Şirketin borçlarının toplam pasif içerisindeki payını, aktiflerin ne kadarının yabancı kaynakla,

ne kadarının iç kaynakla karşılandığını gösterir.

Toplam Borç / Toplam Pasif

Oranın değerlendirilmesinde borçlanma maliyeti ile kar marjı karşılaştırması önemlidir.

Faiz Karşılama Oranı

Bu oran şirketin ödediği finansman giderinin kaç katı kazanç sağladığını gösteririr. Yüksek

olması olumludur.

(Vergi Öncesi Kar+Finansman Gideri)/Finansman Gideri

Brüt Kar Marjı

Şirket’in sattığı ürünlerden ne ölçüde kar ettiğini gösterir. Yüksek olması olumludur.

Bununla birlikte oranın seviyesi şirketin içinde bulunduğu sektöre göre farklılık gösterir. Bu

nedenle oranın seviyesi değerlendirilirken sektörün yapısı da göz önünde bulundurulmalıdır.

Brüt Kar Marjı = Brüt Kar / Net Satışlar

Faaliyet Kar Marjı

Şirketin olağanüstü gelir ve giderler hariç olmak üzere faaliyetlerinden elde ettiği karın net

satışlarına oranıdır. Yüksek olması olumludur.

Faaliyet Kar Marjı = Faaliyet Karı / Net Satışlar

Net Kar Marjı

Şirketin vergi sonrası karının (net kar) net satışlarının ne kadarına karşılık geldiğini gösterir.

Yüksek olması olumludur.

Net Kar Marjı = Net Kar / Net Satışlar

 

VAFÖK (EBITDA) Marjı

Şirketin Vergi Faiz ve Amortisman öncesi karının net satışlarının ne kadarına karşılık

geldiğini gösterir. Yüksek olması önemlidr.

VAFÖK Marjı = Vergi Faiz Amortisman öncesi Kar / Net Satışlar

Özsermaye Karlılığı

Şirketin elde ettiği karın, şirketin pay sahiplerinin şirkette sahip oldukları sermayeye

oranınını gösterir. Yüksek olması hem şirket hem de pay sahipleri açısından olumludur.

Net Kar / Ortalama Özsermaye

Aktif Karlılık

Şirketin faaliyetlerinde kullandığı toplam kaynaklara göre ne ölçüde kar ettiğini gösterir.

Yüksek olması beklenir.

Net Kar / Ortalama Aktif Toplamı

—Cari Oran: İşletmenin normal şartlar altında kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğini ortaya koyar.
Cari Oran=Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Borçlar
Not: Üretim işletmeleri için bu oran 2 olması istenir.

—Likidite Oranı (Asit-test Oranı)dönen varlıklardan stokların düşüldükten sonra kalan kısa vadeli borçlara oranlanmasıdır. Likitide Oranı= Dönen Varlıklar-Stok / Kısa Vadeli Borçlar
Not: Standart olarak 1 olması gerekir.

—Nakit Oranı (Hassas Oran):İşletmelerin stoklarını elden çıkaramamaları, alacaklarını tahsil edememeleri gibi olağanüstü ekonomik sıkıntıda hazır değerleri ile kısa vadeli borçların ödenebilme yeteneğini ortaya koyar. Nakit Oran=Hazır Değerler + Menkul Değerler / Kısa Vadeli Borçlar
Not: Bu oran 0.20 (% 20) olması yeterli kabul edilir.

Borçlanma Oranı (Kaldıraç Oranı):İşletme varlıklarının yüzde kaçının yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösterir. Borçlanma Oranı=Toplam Yabancı Kaynaklar / Pasif Toplamı

Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların Pasif Toplamına Oranı: Aktiflerin finansmanında yararlanılan kısa vadeli borçların yüzdesini verir. Kısa Vadeli Yabancı Kaynak / Pasif Toplamı
Not: Kısa vadeli yabancı kaynaklar dönen varlık toplamından fazla olmamalıdır.

Uzun Vadeli Yabancı Kaynakların Pasif Toplamına Oranı: Aktiflerin finansmanında kullanılan uzun vadeli borçların yüzdesini gösterir. Üretim işletmelerinde bu oran yüksektir.

Duran Varlıkların Devamlı Sermaye Oranı: Duran Varlıklar / Devamlı Sermaye
Devamlı sermaye, özsermaye ve uzun vadeli yabancı kaynakların toplamıdır. Oranı 1’den küçük olması istenir.1’dsen büyük olması, duran varlıkların finansmanında kısa vadeli borç kullanıldığını gösterir.Bu da işletmenin riskini arttırır.

Maddi Duran Varlıkların Özsermayeye Oranı: Maddi duran varlıkların finansmanında özsermayeden ne oranda yararlanıldığını ortaya koyar. Oranın 1’den büyük çıkması duran varlıkların bir kısmının borçla finanse edildiğini gösterir. Bu da özsermayenin karlılığının düşmesine yol açacaktır.
 

NOTLAR

—Bir işletmenin mevcut ve potansiyel hissedarları ile işletmeye uzun vadeli kaynaklar sağlayan ya da sağlamayı düşünen kişilerce yapılan analize Yatırım Analizi denir.

—İşletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğini ölçmek ve işletme sermayesinin yeterli olup olmadığını belirlemek için kullanılan oranlara Likidite Oranı denir.

—Alacakların yılda kaç defa tahsil edildiğini gösteren faaliyet oranı Alacak Devir Hızı dır.

—İşletmelerin varlıklarının yüzde kaçını borçla finanse ettiklerini Borçluluk Oranlarını gösterir.

—Devir hızlarının yüksel çıkması ile birlikte karlılık oranlarının da yükselmesi işletmeler için olumlu bir gelişmedir.

—Yüzde yöntemi ile analizde bilânçoda grup ve genel toplamlar,gelir tablosunda ise Net Satışların değeri “100” kabul edilir.Dönen varlıklar,Duran varlıklar,Aktif toplamı ve Net satışlar 100 olarak kabul edilir.

—Trend Analizi (Eğilim Yüzdeleri Analizi): Finansal tablo kalemlerini uzunca bir süreçte gösterdikleri eğilimlerin karşılaştırması suretiyle yapılır. En az 5–6 yıllık finansal tablo verilerine gerek duyulur.

—Net Kar / Özsermaye: işletmenin sahip veya ortakları tarafından sermayenin bir birimine düşen karı gösterir.Özsermayenin karlılığını gösteren Net kar/Özsermaye oranı hem kar marjından hem de toplam varlık devir hızından etkilenir.

—Oran Analizinin Özellikleri:1-Önemli olan oranların yorumlanmasıdır.2-Genelde işletme yöneticileri kredi analistleri yararlanır.3-Finansal analiz aracıdır.4-Mevsimlik faktörlerin dikkate alınması gerekir.

—Çalışma sermayesinin yeterli olduğunun söylenebilmesi için genel kural olarak işletmelerin dönen varlıkları kısa vadeli borçlarının “2” katı olması gerekmektedir.

—İşletmenin likidite gücünü ortaya koymak ve kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğini saptamak amacıyla yapılan analize Kredi Analizi denir.

—Karşılaştırmalı Analiz: Birden fazla yılın bilânço ve gelir tablosu kalemlerinin gösterilmiş olduğu değişme esas alınarak yapılan analiz tekniğine denir.

— Tescil edilen ve bilânçoda sabit kalem olarak gösterilen sermayenin hisse senedi adedine bölünmesi ile elde edilen değere Defter Değeri denir.

—Varlıkların istenildiği zaman nakde dönüştürülebilme özelliğine Likidite denir.

—Belirli tarihte düzenlenmiş veya belirli bir döneme ait finansal tablolarda yer alan kalemler arasındaki ilişkilerin tespiti ve değerlendirilmesine yönelik analiz türüne Statik Analiz denir.

—İşletmenin stokları olmaksızın likitide durumunu belirlemeye yönelik olarak kullanılan oran Asit-Test oranıdır.  saygılarımla

ilyas BAYAZİT