İŞE BAŞLAMA

 

DEĞİŞİKLİKLER

 

İŞİ BIRAKMA

 

R E H B E R İ

 

 

 

 

 

İlyas BAYAZİT

 

 

 

 

 

 

 

 

 

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM

(TANIMLAR, KAVRAMLAR)

 

1. VERGİ DAİRESİ........................................................................................

2. MÜKELLEF................................................................................................

3. VERGİ SORUMLUSU...............................................................................

4. VERGİ SİCİLİ............................................................................................

5. SÜREKLİ YÜKÜMLÜLÜKLER.................................. ..........................

6. SÜREKSİZ YÜKÜMLÜLÜKLER................................ ..........................

7.VERGİ KİMLİK NUMARASI VE ÖZEL İŞLEM NUMARASI ..........

8. BİLDİRİMDE BULUNMA ZORUNLULUĞU......................................

9. BİLDİRİMDE BULUNMA ZORUNLULUĞU OLMAYAN HALLER.

10. OKUMA YAZMA BİLMEYENLERDE BİLDİRİM ...

 

 

İKİNCİ BÖLÜM

(İŞE BAŞLAMA )

 

1. İŞE BAŞLAMAYI BİLDİRME .....................................

2. BİLDİRİME EKLENECEK BELGELER......................

2.1. Gerçek Kişilerin Ekleyeceği Belgeler.....................

2.2. Basit Usulde Vergilendirmeyi Talep Eden Mükelleflerin Ekleyeceği Belgeler.

2.3. Tüzel Kişilerin Ekleyeceği Belgeler ........................

3. MÜKELLEFİYET TESİSİ .............................................

4. ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARLA İLGİLİ İŞLEMLER.

5. ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARIN KAYDI VE LEVHASI İLE İLGİLİ İŞLEMLER.

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

(DEĞİŞİKLİKLER)

 

1. MÜKELLEF BİLGİLERİNDE DEĞİŞİKLİKLER.........

2. ADRES DEĞİŞİKLİKLERİ ............................................

3,İŞ DEĞİŞİKLİKLERİ.......................................................

4. İŞLETMEDE DEĞİŞİKLİK............................................

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

(İŞİ BIRAKMA)

 

1. İŞİ BIRAKMANIN BİLDİRİLMESİ..............................

2. İŞİ BIRAKMA BİLDİRİMİNDE ARANILACAK HUSUSLAR VE YAPILACAK İŞLEMLER

3. RE’SEN TERK ................................................................

4. ÖLÜM HALİNDE TERK................................................

5. FESİH, TASFİYE VE İFLAS HALİNDE TERK.........

6. ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARIN EL DEĞİŞTİR MESİ HALİNDE YAPILACAK İŞLEMLER.

 

 

KAYNAKÇA ...........................................................

213 SAYILI VERGİ USUL KANUNU’NA BAĞLI CETVEL MD:352.......

213 SAYILI VERGİ USUL KANUNU’NA BAĞLI CETVEL MD:353.......

EKLER ....................................................................................

 

 

 

 

 

 

 

BİRİNCİ BÖLÜM

( TANIMLAR ve KAVRAMLAR )

1. VERGİ DAİRESİ :

Mükellefi tespit eden, vergi tarh eden, tahakkuk ettiren, tahsil eden ve ceza kesen dairedir.

2. MÜKELLEF :

Vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettüp eden gerçek ve tüzel kişidir.

3. VERGİ SORUMLUSU :

Verginin ödenmesi bakımından alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir.

4. VERGİ SİCİLİ :

Sürekli yükümlülüğü gerektiren vergilerden dolayı yükümlü ya da sorumlu durumunda bulunan gerçek ve tüzel kişilerin, yükümlülüğe giriş, değişiklik ve çıkışlarının izlenmesini sağlayan kayıtlardır.

Vergi sicilinin oluşması sadece sürekli yükümlülükler için oluşturulmakta bu oluşumun meydana gelmesinde doğru sicil için mükellefin nüfus bilgilerinin Vergi Dairesi Tam Otomasyon Projesi – VEDOP sistemine hatasız olarak girilmesi gerekmektedir.

5. SÜREKLİ YÜKÜMLÜLÜKLER :

Vergiyi doğuran olayın tekrarlanması veya sürdürülmesi dolayısıyla, birden fazla dönemde devam eden yükümlülüklerdir. Süreklilik niteliği tarhiyat usulüne bağlı değildir. Vergiden muaf olunması süreklilik niteliğini değiştirmez Kanunda öngörülen dönemlerde sürekli olarak harç ödemekle yükümlü olan mükelleflerde sürekli yükümlü sayılır.

6. SÜREKSİZ YÜKÜMLÜLÜKLER :

Tek olay dolayısıyla doğan yükümlülüklerdir. Aynı mükellefin aynı vergiden , başka bir olay dolayısıyla tekrar yükümlü olması süreksizlik niteliğini değiştirmez.

7. VERGİ KİMLİK NUMARASI VE ÖZEL İŞLEM NUMARASI :

Vergi Kimlik Numarası:

Sürekli yükümlülüğe tabi her gerçek kişi, tüzel kişi ve adi ortaklar ile sürekli yükümlülüğe tabi olmamakla birlikte ekonomik faaliyetlerinde kullanmak zorunda olan gerçek ve tüzel kişilere, nüfus ve kimlik bilgilerine dayanılarak merkezi mükellef sicil kütüğünden verilen numaradır.

Özel İşlem Numarası :

Tek olay dolayısıyla doğan yükümlülüklerde süreksiz vergilerin tahsilat işlemlerinin yapılması ve bunların izlenmesi amacıyla süreksiz vergi türü esas alınarak verilen numaradır.

 

8. BİLDİRİMDE BULUNMA ZORUNLULUĞU:

Bir iş veya teşebbüs ile servet veya servet unsurları dolayısıyla mükellefiyeti olan yükümlüler yükümlülüğe giriş, değişiklik ve çıkışları nedeniyle bildirimde bulunmak zorundadır.

Bu grubu; Gelir Vergisi (Ticari ve mesleki kazançlar ile gerçek usulde vergilendirilen zirai kazançlar) Kurumlar Vergisi, Katma Değer Vergisi, Damga Vergisi, Noter Harçları, Banka Sigorta Muameleleri Vergisi ve Akaryakıt Tüketim Vergisi mükellefleri girer.

9. BİLDİRİMDE BULUNMA ZORUNLULUĞU OLMAYAN HALLER :

Gelirleri ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlardan birisi veya bir kaçından ibaret olanlar yükümlülüğe giriş, değişiklik ve çıkışları bildirmek zorunda değildirler.

10. OKUMA YAZMA BİLMEYENLERDE BİLDİRİM :

Defter tutmaya mecbur olmayan mükelleflerden, okuma yazması olmayanlar bildirimleri sözlü yapabilirler. Sözle yapılan bildirimler tutanakla tespit edilir ve işe Başlama / Bırakma bildirimi ilgili memur tarafından düzenlenir.

İKİNCİ BÖLÜM

( İŞE BAŞLAMA )

1. İŞE BAŞLAMAYI BİLDİRME :

Mükelleflerin vergi idaresine bildirmesi gereken hususların başında; mükellefiyetin doğumuna neden olan işe başlamanın bildirilmesidir.

İşe başlamayı bildirme, mükellefin ödevi olup, başlamadan önce bildirilir. Şu kadar ki işe başlayacağı gün bildirme başlamadan önce bildirim sayılır.

İşe başlamalar mutlaka işe Başlama / Bırakma bildirimi ile yapılır. ( Ek 1)

Bilirim ;

a-) Gerçek kişilerde mükellef,

b-) Tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayanlarda bunları temsile yetkili kişiler tarafından, imzalanır.

c-) İşe başlama / bırakma bildiriminin; Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir veya Yeminli Mali Müşavirler aracılığıyla düzenlemesi halinde bildirim bu kişiler tarafından da ayrıca kaşe / mühür basılmak suretiyle imzalanır.

2. BİLDİRİME EKLENECEK BELGELER :

2.1. Gerçek Kişilerin Ekleyeceği Belgeler :

• Noter onaylı imza beyannamesi,

• Onaylı nüfus cüzdan sureti, (Vergi Dairesi Yetkililerince de onaylanabilir)

• İkametgah ilmühaberi,

 

2.2. Basit Usulde Vergilendirme Talep Eden Mükelleflerin Ekleyeceği Belgeler :

• Onaylı nüfus cüzdanı sureti, (Vergi Dairesi Yetkililerince de onaylanabilir)

• İkametgah ilmühaberi,

• İşyerinin kendisine ait olması halinde emlak vergisine esas olan vergi değerini gösterir, ilgili belediyeden alınacak belge,

• İşyerinin kiralanması halinde kira sözleşmesinin bir örneği,

• Ticari plakalı nakil vasıtası sahiplerinin taşıtlarına ilişkin fatura veya noter senedinin tasdikli bir örneği.

2.3. Tüzel Kişilerin Ekleyeceği Belgeler :

- Noter onaylı ana sözleşme,

• Ticaret sicili memurluğuna müracaat edildiğine ilişkin belge,

• Ticaret şirketlerinde, şirketi temsile yetkili kişilerin onaylı nüfus cüzdan örneği,

• İkamet ilmühaberi,

• Noter onaylı imza sirküleri,

• Kooperatiflerden varsa üst birliğe kayıtlı olduklarına dair belge.

 

3. MÜKELLEFİYET TESİSİ :

İşe başlama bildirimi ve eklenecek belgelerin alınması üzerine; elden getirilmiş ise havaleden önce tamam olup olmadığı kontrol edilir. Tamamsa havale edilir, eksikliler varsa tamamlanması istenir. Posta ile gönderilmişse eksilikler yazı ile mükelleften istenir. İşe başlama bildiriminin ve eklerinin tamamlanmasından sonra işe başlama / bırakma bildiriminin serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir aracılığı ile tanzim edilmiş imza ve kaşesi varsa derhal mükellefiyet tesis edilip, 30 gün içinde ayrıca yoklama yapılır.

 

İşe başlama / bırakma bildirimi sadece mükellef tarafından imzalanmışsa belgelerinin tam olması durumunda aynı gün bireysel yoklama istemi tanzim edilerek aynı gün, mümkün olmaması halinde ise ikinci gün yoklama mutlaka yapılır.

Yoklama fişinin işe başlama / bırakma bölümü kullanılır. ( Ek 2 )

Yoklama işleminin yapıldığı gün ilgilinin mükellefiyeti gerçek kişi ise, gerçek kişiler için sicil formu G1 (Ek 3), tüzel kişi ise tüzel kişiler için sicil formu T1 (Ek 4 ), tüzel kişiler için ortak, üye ve yönetici bilgileri sicil formu T5 (Ek 5), adi ortaklık ise adi ortaklık için sicil formu A1 (Ek 6), tanzim edilerek vergi mükellefleri merkezi sicil kütüğünden, vergi kimlik numarası alınır ve mükellefe vergi kimlik numarası kartı ( Ek 7 ) verilir.

4.ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARLA İLGİLİ İŞLEMLER :

Ödeme kaydedici cihaz kullanması gereken mükelleflerin işe başlama tarihinden itibaren 30 gün içinde ödeme kaydedici cihaz almak ve kullanmak zorundadırlar.

Mükellef tarafından, ödeme kaydedici cihaz izni için başvurulması üzerine, ilgili memur tarafından mükellefin ödeme kaydedici cihaz almasında sakınca bulunup bulunmadığı araştırılır.

Ödeme kaydedici cihaz almasında sakınca bulunmaması halinde iki örnek yazı düzenlenir. Yazının birinci örneği ödeme kaydedici cihaz satıcısına ibraz edilmek üzere mükellefe veya vekiline kimlik kontrolü yapılmak suretiyle verilir. İkinci örneği dosyasına konulur.

5.ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARIN KAYDI VE LEVHASI İLE İLGİLİ İŞLEMLER :

Ödeme kaydedici cihazı kaydettirmek ve ödeme kaydedici cihaz levhasını almak üzere başvuran mükelleflerin dilekçelerinin ilgili memur tarafından alınması üzerine iktisap edilen cihazın Bakanlıkça onaylanan cihazlardan olup olmadığı, başvurunun belirlenen sürede yapılıp yapılmadığı ve dilekçeye eklenmesi gereken belgelerin tamam olup olmadığı kontrol edilir.

Gerekli tetkikler yapıldıktan sonra, cihazın ödeme kaydedici cihaz izleme cetveline kaydı yapılır ve ödeme kaydedici cihazlara ait levha tanzim edilerek tasdik işlemi için vergi dairesi müdürünün veya müdür yardımcısının onayına sunulur.

Tasdik edilen ödeme kaydedici cihazlara ait levha mükellefe verilir. Kayda ilişkin belgeler dosyasına konulur.

Kendi isteği ile ödeme kaydedici cihaz satın alan mükellefler en geç 15 gün içinde ödeme kaydedici cihaza ait levhayı almak ve ödeme kaydedici cihazı kullanmak zorundadırlar.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

( DEĞİŞİKLİKLER )

Vergi kimlik numarası sürekli olarak kullanılacağından mükellefe ilişkin bilgilerdeki değişiklikler hiçbir şekilde vergi kimlik numarasını etkilemeyecektir. Ancak bu bilgilerde meydana gelen bütün değişikliklerin mutlaka merkezi kayıtlara aktarılması gerekmektedir.

Mükellefin nüfus bilgilerinde ( tüzel kişilerde kimlik bilgilerinde ) meydana gelen değişikliklerin bir belgeye dayandırılması esastır.

1. MÜKELLEFİN BİLGİLERİNDE DEĞİŞİKLİKLER :

Mükellefin nüfus bilgilerinde ( tüzel kişilerde kimlik bilgilerinde, adi ortaklıklarda ortaklık bilgilerinde ) meydana gelen değişikler üzerine yapılacak işlemler,

Mükellefin :

• Soyadı (unvanı )

• Adı,

• Baba adı,

• Doğum yeri ( kuruluş yeri ),

• Doğum Tarihi ( kuruluş tarihi)

• Diğer nüfus (kimlik ortaklık) bilgilerinde değişiklik,

Yukarıdaki değişikliklere ilişkin bildirimlerin ve değişikliğe dayanak teşkil eden belgelerin alınması üzerine mükellefiyet durumuna göre;

• Gerçek kişiler için nüfus bilgileri değişiklik formu G2 (Ek

• Adi ortaklar için adi ortaklı değişiklik formu A2 (Ek9)

• Tüzel kişiler için kimlik bilgileri değişiklik formu T2 (Ek 10)

• Tanzim edilerek, imzadan sonra girişleri yapılır.

2. ADRES DEĞİŞİKLİKLERİ :

Adres değişiklikleri iki şekilde oluşmaktadır .

• Yeni adres, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesinin yetki alanı içinde ise ilgili sicil formları doldurularak, bilgi girişi yapılır.

• Yeni adres, başka bir vergi dairesi yetki alanına giriyorsa, bu durum vergilendirme yönünden adres değişikliği sayılır. Sicil işlemleri yönünden eski vergi dairesince sicil kayıtlarından nakil nedeniyle terk işlemi yapılır. Gittiği yer vergi dairesince ise mükellefiyet tesisi işlemleri yapılır.

• 213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 8. Maddesi’ne (4008 Sayılı Kanunun Birinci Maddesi ile eklenen ve 4108 Sayılı Kanunun birinci maddesi ile değiştirilen fıkra) “Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetinde bulunan her gerçek kişi ile tüzel kişilere bir vergi numarası verilir. Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tespit etmeye ve vergi numarasının kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce yapılacak

• işlemlerle ilgili kayıtlarda ve düzenlenecek belgelerde kullanılması mecburiyetini getirmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.” hükmü getirilmiştir.

• Bu hükme göre, gerçek ve tüzel kişiliğin tek kimlik numarası olacak ve merkezi kütükten verilecektir. Bir vergi dairesinin görev alanından başka bir vergi dairesinin görev alanına nakletmesi de adres değişikliği sayılmaktadır. İş yeri naklinin (adres değişikliğinin) ilgili işlemlerinin derhal yapılması, mükellefin ödevlerini zamanında yerine getirmesi açısından aciliyet arz etmektedir. Nitekim 1995/3 Seri Numaralı Uygulama İç Genelgesinin D bölümünün b fıkrasının son paragrafında “Nakil ile ilgili işlemler mümkün olan en kısa sürede tamamlanacak bu süre hiç bir zaman iki, üç günü geçmeyecektir” denilmiştir. 04.01.2001 Tarihinde yürürlüğe konan Otomasyonlu Vergi Daireleri İşlem Yönergesinin 12. maddesinde ;

•  

a-) Mükellefin adres değişikliğine ilişkin bildirimi eski vergi dairesine vermesi halinde; mükellefin bildirim tarihine kadar bastırmış olduğu belgelere ilişkin olarak anlaşmalı matbaalar veya noterlerden gelen bilgi formlarına göre, bastırılan belgelerin türü, miktarı, seri ve sıra numarası, basım tarihi, belgeyi bastıran matbaanın adı ( unvanı ), vergi kimlik numarası veya belgeyi tasdik eden noterin adı, soyadı ve vergi kimlik numarasını ihtiva eden bir yazı düzenlenerek ilgili vergi dairesine faks aracılığıyla gönderilir.

Bildirim yapıldıktan sonra matbaalardan veya noterden yeni bilgi formlarının alınması halinde yukarıda belirtilen bilgileri içeren ek bir yazı ile ilgili vergi dairesine derhal bilgi verilir. Mükellefin daha önce başka vergi dairesinden nakil gelmesi halinde nakile ilişkin tutanak veya yazının bir örneği de ilgili vergi dairesine gönderilir.

Yazıyı alan yeni vergi dairesince, yoklama işlemleri yapılarak yoklama sonucu eski vergi dairesine bildirilir.

Yeni vergi dairesince yapılan yoklama sonucuna göre, eski vergi dairesince mükellefiyetin nakil nedeniyle terk işlemi ve adres değişikliği için ilgili sicil formları doldurulur imzaya müteakiben bilgi girişi yapılır.

Adres değişikliği halinde vergi levhası eski vergi dairesince geri alınmaz. Değişen bilgilerin üzeri okunacak şekilde çizilmek ve yenisi yazılmak suretiyle yeni levha, onaylatma dönemine kadar kullanılmaya devam edilir.

b-) Mükellefin, adres değişikliğine ilişkin bildirimini yeni vergi dairesine vermesi halinde, yeni vergi dairesince;

• Gerçek kişilerden onaylı nüfus cüzdanı örneği,

• Tüzel kişilerden adres değişikliğine ilişkin karar örneği ile Ticaret Siciline müracaatına ilişkin belge istenir ve yoklama işlemi yapılır. Yoklama fişinin bir örneği mükellefin eski vergi dairesindeki kaydının silinmesini sağlamak amacıyla bir yazı ekinde faks aracılığıyla gönderilir ve mükellefin belge basımına ilişkin bilgiler istenir.

İstenilen bilgilerin gönderilmesi ve terk işleminin yapıldığının bildirilmesi üzerine yeni vergi dairesince ilgili sicil formları doldurularak mükellefiyet tesisi için bilgi girişi yapılır.

3. İŞ DEĞİŞİKLİKLERİ :

Mükellefin faaliyet alanlarında (meslek kodu), vergi sorumlusu, hukuki durum gibi bilgilerinde meydana gelen değişikliklere ilişkin bildirimin alınması üzerine ilgili sicil formları imzaya müteakip, bilgi girişi yapılır.

4. İŞLETMELERDE DEĞİŞİKLİK :

Sürekli yükümlülüğü gerektiren herhangi bir vergi türüne ilişkin yükümlülüğü dolayısıyla vergi siciline geçirilmiş ve kendisine vergi kimlik numarası verilmiş bulunanlar, yeni yükümlülüklerine ilişkin bildirimlerinde vergi kimlik numarasını belirtmişlerse vergi kimlik numarası, merkezi mükellef sicil kütüğünden araştırılır.

Sicilde kayıtlı mükelleflerin yeni yükümlülüklerinin tesisi için ilgili sicil formları doldurulur. Yetkili imzalara müteakip bilgi girişi yapılır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

( İŞİ BIRAKMA )

1. İŞİ BIRAKMANIN BİLDİRİLMESİ :

İşe başlamayı bildirmek zorunda olanlar işi bırakmayı da bildirmek zorundadırlar. İşi bırakmalar işe başlama / bırakma bildirimi ile veya dilekçe ile yapılır.

İşi bırakma bildirimlerinde mutlaka, gerçek kişilerin kendilerinin, tüzel kişilerde kanuni temsilcilerinin ve tasfiye halindeki kurumların tasfiye memurlarının ikamet adreslerinin belirtilmesi gerekir.

Vergi Usul Kanununun “İşi Bırakmanın Bildirilmesi” başlıklı 160. maddesinde; “153. Maddede yazılı mükelleflerden işi bırakanlar, keyfiyeti vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar. İşi bırakma bildiriminde bulunmayan bir mükellefin işi bıraktığının tespit edilmesi veya yapılan araştırma ve yoklamalar sonucunda bilinen adreslerinde bulunamaması ve başka bir adreste faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilememesi halinde mükellef işi bırakmış addolunur ve mükellefiyet kaydı vergi dairesince terkin edilebilir. Ancak, mükellefiyet kaydının terkin edilmesi, mükellefin işi bırakmasından önceki döneme ilişkin yükümlülüklerini ortadan kaldırmayacağı gibi bu tarihten sonra faaliyette bulunduğunun tespiti halinde bu dönemlere ilişkin vergilendirmeye de engel teşkil etmez. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”

İşi Bırakmanın Tarifi Yazılı 161. maddesinde; “Vergiye tabi olmayı gerektiren muamelelerin tamamen durdurulması ve sona ermesi işi bırakmayı ifade eder. İşlerin herhangi bir sebep yüzünden geçici bir süre için durdurulması işi bırakma sayılmaz.”

Tasfiye Ve İflas Başlıklı 162. Maddesinde ise; “Tasfiye ve iflas hallerinde, mükellefiyet vergi ile ilgili muamelelerin tamamen sona ermesine kadar devam eder. Bu hallerde tasfiye memurları veya iflas dairesi:

1. Tasfiye veya iflas kararlarını;

(2) Tasfiyenin veya iflasın kapandığını; vergi dairesine ayrı ayrı bildirmeye mecburdurlar.” denilmiştir.

2. İŞİ BIRAKMA BİLDİRİMİNDE ARANILACAK HUSUSLAR VE YAPILACAK İŞLEMLER :

İşi bırakan mükelleflerden kullanılan belgelerin en son ciltleri ile kullanılmamış olarak ellerinde kalan belgelerin ciltleri ve vergi levhası ile ödeme kaydedici cihazlara ait levha istenir.

Ayrıca, bilgisayardan şubelerin kayıtlı olduğu vergi dairelerinin listesi alınarak gerekli yoklama işlemi yapılır.

Bildirim / dilekçe ve ekleri ile yoklama fişi ve bilgisayardan alınan liste derhal bir servis notu ekinde sürekli yükümlülükler vergilendirme servis şefine verilir.

Sürekli yükümlülükler vergilendirme servisinden mükellefin sicil kaydının silinmesine engel olmadığının bildirilmesi üzerine ilgili sicil formları doldurularak terk işleminin bilgi girişi yapılır.

Bilgi giriş formu ve diğer belgeler sürekli yükümlülükler vergilendirme servis şefine belge dağıtım ve izleme bordrosu ekinde verilir.

3. RE’SEN TERK :

İşin bırakılması durumunda, mükellefin işi bırakmayı bildirme ödevi vardır. Ancak bu ödevini yerine getirmeyenlerin sayısı küçümsenecek derecede değildir. Bu gurubun çoğu kez vergi ödevini yerine getirmeyen mükellef gibi işleme tabi tutulması idareye ciddi boyutta iş yükü getirmektedir. Vergi dairesinin asıl yapması gereken diğer işleri de olumsuz etkilemektedir. Bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için, RESEN TERK önem kazanmaktadır.

İşi bırakma bildiriminde bulunmayan bir mükellefin, işi bıraktığının tespit edilmesi veya yapılan araştırma ve yoklamalar sonucunda bilinen adreslerinde bulunmaması ve başka bir adreste faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilememesi halinde mükellef işi bırakmış addolunur ve mükellefiyet kaydı vergi dairesince re’sen terkin edilebilir. Re’sen terkin işlemlerinde 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu ve 4369 Sayılı Kanun hükümleri ile 1998/6 ve 2000/12 sayılı Uygulama İç Genelgeleri çerçevesinde işlem yapılır.

 

1998/6 SERİ NOLU UYGULAMA İÇ GENELGESİ

4369 sayılı Kanunun 3’üncü maddesi ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 160’ıncı maddesinde eklenen fıkra hükmünün uygulanmasına ilişkin işlemler aşağıdaki şekilde yürütülecektir.

 

1. İşi Bırakma :

Vergi Usul Kanununun 161’ncı maddesine göre, işi bırakma, vergiye tabi olmayı gerektiren muamelelerin tamamen durdurulması ve sona erdirilmesini ifade eder. Aynı kanunun 162’nci maddesine göre ise, tasfiye ve iflas hallerinde, mükellefiyetin vergi ile ilgili muamelelerin tamamen sona erdirilmesine kadar devam etmesi ve bu hallerde tasfiye memurları veya iflas dairesinin, tasfiye veya iflas kararlarını ve tasfiyenin veya iflasın kapandığını vergi dairesine ayrı ayrı bildirmeleri zorunludur.

Vergi Usul Kanununda yer alan bu düzenlemelere göre, bir mükellefin işi bırakmış sayılabilmesi için işi ile ilgili tedarik işlemlerini durdurmasının yanı sıra, işletmede bulunan emtia stokları ile diğer döner ve sabit değerlerinin de elden çıkarılması ve bu varlıkların işletme sahiplerince işletmeden çekilmiş olması gerekir.

Bilindiği gibi, gerçek kişi mükelleflerin mükellefiyet kayıtlarının sona ermesi, mükellefin kendi isteği ile işini terk ederek keyfiyeti vergi dairesine bildirmesi, mükellefin ölümü, gaiplik kararı, belli bir ticaret, sanat ve meslek icrasından sürekli mahrumiyet gibi hallerde mümkün olmaktadır. Ticaret şirketleri açısından mükellefiyetin sona erdirilmesi ise tasfiye ve iflas hallerine inhisar ettirilmiştir. Türk Ticaret Kanununda öngörülen işlemler yerine getirilmeden ve tasfiye veya iflasın sona erdiği tescil ve ilan edilmeden tasfiyenin sona erdiğinin kabul edilmesi ve şirketin tüzel kişiliğinin ortadan kaldırılması mümkün değildir.

Gerçek ve tüzel kişi mükelleflerin mükellefiyet kayıtlarının sona erdirilmesinde genel kural bu olmakla birlikte, faaliyetlerini uzun süreden beri bırakmış, ortakları dağılmış, ortakların feshine ve tasfiyesine tevessül edilmemiş, sorumlu ve muhatap tutulacak kanuni temsilci veya tasfiye memuru da bulunmayan, işlerini tamamen terk ettiği belirlenen ve vergiye tabi faaliyeti de tespit edilmeyen mükelleflerin, işi bırakma keyfiyetini vergi dairesine bildirmemiş olmaları nedeniyle, beyanname vermedikleri dönemlere ilişkin matrahlarının ra’sen takdiri yoluna gidilmesi, Vergi Usul Kanununu 3 üncü maddesinde ifadesini bulan, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin işlemlerin gerçek mahiyetinin esas olduğu ilkesi açısından da sakıncalar doğurmaktadır.

Vergi Usul Kanununun 160 ıncı maddesine 4369 sayılı Kanunla eklenen fıkra hükmü, işini tamamen terk eden ve vergiye tabi bir faaliyeti tespit edilemeyen mükellefler hakkında, sadece işini bırakma keyfiyetinin vergi dairesine bildirilmemiş olması nedeniyle gereksiz tarhiyatlar yapılmasının ve ihtilaflar yaratılmasının ortaya çıkardığı sakıncaları gidermek amacına yönelik olarak düzenlenmiş olup, belirli şartları taşıyan mükelleflerin mükellefiyet kayıtlarının vergi dairelerince re’sen terkin edilebilmesi

olanağını getirmiştir.....

 

 

2. İşi Bırakmanın Tespit Edilmesi:

 

Vergi Usul Kanunun 160 ıncı maddesine 4369 sayılı kanun ile eklenen fıkra hükmü uyarınca işi bırakma bildiriminde bulunmayan bir mükellefin işi bıraktığının tespit edilmesi veya yapılan araştırma ve yoklamalar sonucunda bilinen adreslerinde bulunamaması ve başka bir adreste faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilememesi halinde, mükellef işi bırakmış sayılabilecek ve mükellefiyet kaydı vergi dairesince terkin edilebilecektir.

Söz konusu düzenleme, kanunun yayım tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Buna göre 4369

sayılı Kanunu yayımlandığı 29/07/1998 tarihinden önceki ve sonraki dönemlerde gayri faal olan mükelleflerden aşağıda belirtilen şartları taşıyanların mükellefiyet kayıtlarının vergi dairelerince re’sen silinmesi uygun görülmüştür.

 

 

2.1- 29.07.1998 Tarihinden Önce İşini Terk Ettiği Tespit Edilen Mükellefler Hakkında Yapılacak İşlemler :

Vergi daireleri, 29/07/1998 tarihinden önce işini terk eden, ancak işi bırakma keyfiyetini vergi dairesine bildirmeyen mükelleflerin tarh dosyalarını tarayarak, uzun süreden beri beyanname vermeyen ve faaliyette bulunduğuna dair her hangi bir belirti bulunmayan mükellefleri tespit edeceklerdir. Bu belirleme yapıldıktan sonra;

• Gerçek kişi mükelleflerinin iş yeri ve ikametgah adreslerinde,

• Tüzel kişi mükelleflerin ise iş yeri adresleri ile kanuni temsilcilerinin ikametgah adreslerinde,

gerekli yoklama işlemleri yapılarak, ilgililerin işlerini ne zaman terk ettikleri, iş yerinin yoklama tarihindeki durumu, iş yerinde başkaları faaliyet gösteriyorsa hangi tarihten itibaren orada faaliyet gösterdikleri, mükellefin mesleği ile ilgili teşekkül, birlik veya oda kayıtlarında yer alan bilgiler ile iş yeri ve ikametgah adreslerinin bulunduğu yer muhtarlık kayıtları araştırılarak adres değişikliği yapılıp yapılmadığı hususları tespit edilecektir.

Yapılacak araştırma ve yoklamalar sonucunda, işini terk ettiği tespit edilen, bilinen adreslerinde bulunamayan ve başka bir adreste faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilemeyen mükelleflerin mükellefiyet kayıtları vergi dairesi müdürünün onayı ile terkin edilecektir. Halen gayri faal olan bu mükelleflerin mükellefiyet kayıtlarının terkininde, işi bırakma tarihinin kanaat getirici vesikalarla tevsik edilebildiği hallerde bu tarih, diğer hallerde 29/07/1998 tarihi esas alınacaktır. Bu şekilde mükellefiyet kayıtları terkin edilen mükelleflerin, mükellefiyetlerinin kaldırıldığı tarihten sonraki dönemlere ilişkin olup, takdir komisyonuna sevk edilen dosyaları takdir komisyonundan çekilecek, takdir komisyonunca karara bağlananlar ise Vergi Usul Kanununun düzeltmeye ilişkin hükümlerine göre işlemden kaldırılacaktır.